Avrupa Birliği, yaklaşan yeşil dönüşüm hedefleri doğrultusunda çelik sektöründe hurda arzını artırmanın yollarını ararken, yeni bir rapor hizmet dışı bırakılan gemilerin AB’nin ihtiyaç duyduğu yüksek kaliteli hurdanın önemli ve henüz yeterince kullanılmayan bir kaynağı olabileceğini ortaya koyuyor.
Belçikalı STK Gemi Sökümü Platformu, Sandbag düşünce kuruluşu ve Tushia Üniversitesi araştırmacılarının hazırladığı yeni rapor, Avrupa Birliği’nin hizmet dışı kalan gemileri geri dönüştürerek çelik endüstrisinde kullanılabilecek yüksek kaliteli hurda için büyük ve hâlâ yeterince değerlendirilmemiş bir kaynak yaratabileceğine dikkat çekiyor. AB’nin karbon nötrlüğü yol haritasında en kritik başlıklardan biri çelik üretiminin karbonsuzlaştırılması. Elektrik ark ocaklarında hurda kullanım oranının artırılması, üretimde enerji tüketimini ve CO? emisyonlarını önemli ölçüde düşürdüğü için stratejik önem taşıyor.
Rapor, hizmet dışı bırakılan bir geminin ağırlığının %70–95’inin yüksek kaliteli hurda çeliğine dönüştürülebileceğini belirtiyor. Buna karşın, Avrupa gemilerinin yalnızca %1’i AB içinde geri dönüştürülüyor. Bu nedenle geri dönüşüm kapasitesinin hızla artırılması gerektiği vurgulanıyor.
Araştırmacılara göre 2030’lu yıllar sektör için kritik bir dönem olacak. 2032–2036 arasında her yıl 700’ün üzerinde geminin sökülmesi bekleniyor. Yıllık hurda hacminin 10 milyon tonu aşması, 2033’te ise 12 milyon tona ulaşması öngörülüyor. Bu miktar, 2024’te AB’nin toplam hurda tüketiminin yaklaşık %15’ine karşılık geliyor ve payın ilerleyen yıllarda daha da büyümesi bekleniyor.
Kuruluşlar, AB’nin hizmet dışı gemilere ilişkin şeffaflığı artıracak ve geri dönüşümü en yüksek çevresel ve iş güvenliği standartlarına göre yapılmasını garanti edecek politikalar geliştirmesi gerektiğini belirtiyor. Döngüsel ekonomi mevzuatı ve sanayiye yönelik teşvik araçlarının, sürdürülebilir gemi geri dönüşümünü doğrudan desteklemesi gerektiği ifade ediliyor.
Raporda ayrıca bayrak değiştirerek düzenlemelerden kaçma gibi uygulamaların önüne geçecek yasal boşlukların kapatılması çağrısı yapılıyor. Bugün gemilerin büyük bölümü hâlâ Güney Asya’da —özellikle Hindistan ve Bangladeş’te— geri dönüştürülüyor. Bu bölgeler daha yüksek satın alma fiyatları sunsa da, tehlikeli çalışma koşulları ve çevreye zarar verici yöntemleri nedeniyle eleştiriliyor. 2009’dan bu yana bu tersanelerde en az 470 işçi hayatını kaybetti, kıyı şeritleri ise toksik alanlara dönüştü.
Öte yandan rapor, 2025’in ilk yarısında küresel hurda tüketiminin 2024’ün aynı dönemine göre %6,9 düşerek 235,96 milyon tona gerilediğini; bu miktarın küresel çelik üretiminin %76’sına karşılık geldiğini de hatırlatıyor.
